تجربه کاربری ux چیست؟

برای درک عمیق‌تر از مفهوم طراحی تجربه کاربر یا user experience، بیایید به برسی مفاهیم «کاربر» و «تجربه» بپردازیم؛ درفرهنگ رایانه، کاربر یا User به معنی کسی است که با یک سیستم (عمدتا کامپیوتر) تعامل دارد و از آن استفاده میکند و در دنیای ux گاهی به آن کاربر نهایی نیز میگویند در اشاره به فردی که از محصولات یا خدمات عمدتا دیجیتال استفاده میکند.

از تجربه یا Experience به معنی مجموعه‌ای از دانش و آگاهی‌ها برداشت میشود اما این کلمه نیز در دنیای ux متفات معنی میشود و به تجربه‌های حسی، ذهنی، اجتماعی، جسمی (فیزیکی)، روحی (معنوی) و مجازی (شبیه‌سازی شده) یک انسان در زمان استفاده از یک محصول یا خدمات اشاره دارد که ممکن است تاثیری کوتاه یا بلند‌مدت داشته باشند.

برای مثال درد گرفتن مچ دست زمان استفاده از موس (جسمی)، نگرانی و استرسی که بعد از حذف شدن تصادفی اطلاعات داریم (حسی)، شفاف نبودن مراحل خرید کالا از یک فروشگاه اینترنتی (ذهنی) و سایر تجربیات این شکلی، نمونه تجربه‌های بد و در مقابل اطمینان از امن بودن سیستم عامل های لینوکس یا ios یا خرید آسان و راحت از یک فروشگاه اینترنتی نمونه‌ای از تجربه‌های خوب هستند.

تجربهٔ کاربر به زبان ساده یک هیجان، حس، بینش و یا ارتباط است که کاربر در زمان استفاده از محصول می‌سازد.

طراحی تجربه کاربر چیست؟

طراحی تجربهٔ کاربر یا ux design مجموعه‌ای از اصول، روش و دستورالعمل‌ها است که حین تعامل انسان با یک محصول، از سودمندی، کاربردپذیری و مطلوبیت تجربه‌ها حمایت می‌کند. عناصر و فرآیند باید به‌نحوی طراحی شوند که استفاده از محصول و خدمات، آسان، کارآمد و شفاف باشد تا در نهایت کاربر در تمامی مراحل بتواند طعم بهترین تجربه را بچشد. برخی از نمونه سوالاتی که در حین طراحی و توسعه تجربه کاربری باید از خودمان بپرسیم:

• آیا کاربر متوجه منظور و کاربرد فلان دکمه یا المان خاص شده؟
• آیا ارتباط جمله‌ای که نوشته‌ایم با کاری که انجام می‌دهیم برای کاربر شفاف است؟
• آیا اندازه و رنگ نوشتار برا همه افراد حتی با چشم ضعیف خوانا است؟
• آیا نحوه پیمایش و حرکت کاربر در سایت یا برنامه ما واضح و مشخص است؟

طراح تجربه کاربر کیست؟

طراح تجربه کاربر ux designer ناظر و مراقب تجربه‌های خوب و بد کاربران بوده و دائما در تلاش است تا تجربه‌های ناشی از تعامل با محصولات را بهتر کند. از چالش‌های اصلی این کار، پیچیده بودن رفتارهای انسانی است و ما نمی‌توانیم یک راه‌حل واحد را برای همه ارائه  کنیم. از سمتی تجربه‌های کاربران دائما در حال تغییر است و نیاز به راه‌حل‌ های جدید برای مسائل جدید است.

طراحان تجربه‌کاربر در مجموع در دسته متخصص یا همه‌فن حریف قرار می‌گیرند:

متخصص (Specialist):
در یک یا نهایت دو حوزه طراحی تجربه کاربر تخصص دارد. با این که همپوشانی‌های زیادی در این حوزه‌ها وجود دارد، هر کدام قواعد خاص خودش را دارد.

همه‌فن حریف (Generalist):
به صورت عمومی در همه یا اکثر حوزه‌ها آگاهی و تسلط دارد، اما عمدتا در هیچ کدام کاملا عمیق نشده. این دسته را میتوان به پزشک عمومی و دسته متخصص را به پزشک متخصص تشبیه کرد.

شاخه های اصلی طراحی ux

به طور کلی در مبحث طراحی تجربه کاربر ما هشت شاخه اصلی داریم که افراد با پیش رفتن در هرکدام تبدیل به یک متخصص می‌شوند. با مشاهده تصویر زیر «T-Shaped-form» بهتر میتوانید این مسئله را درک کنید. فرم «T شکل» در واقع بیانگر مطالعه عمیق در هر زمینه است و صرفا مربوط به طراحی نیست و با مطالعه و تجربه مستمر به‌دست می‌آید.

(US) UX Strategist

استراتژیست تجربه کاربر؛ فعالیت این گروه در زمینه هماهنگی میان تجربه کاربر و سیاست و برنامه‌های تجاری شرکت است تا هر دو با هم پیش بروند.

(BA) Business Analyst

تحلیل‌گر کسب‌وکار؛ تحلیل‌گران این گروه، حوزه‌هایی که به‌طور بالقوه می‌توانند درآمدزا باشند را شناسایی کرده و با تقویت آن‌‌ها منجر به موفقیت بیشتر شرکت‌ها می‌شوند.

(UR) User Researcher

محقق و پژوهش‌گر کاربر؛ در این حوزه، شما روی رفتار کاربران تحقیق و پژوهش می‌کنید تا به وسیله داده‌های به‌دست آمده، یک نیازسنجی دقیق از رفتار کاربر برای پیشبرد پروژه داشته باشید.

(IA) Information Architect

معمار اطلاعات؛ معماری اطلاعات بر سازماندهی و ساختاردهی محتوا برای دسترسی آسان به آن تمرکز دارد  که یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر کسب و کار است تا بتواند در ضمیر ناخودآگاه کاربر تاثیر گذاشته و آن را جذب کند.

(ID) Interaction Designer

طراح تعامل؛ یک مکعب روبیک را تصور کنید که هیچ‌کس نمی‌تواند آن را حل کند، طراحی جذابی دارد و کاربری ساده و شفافی ندارد. طراحان تعاملی این مشکلات را برطرف می‌کنند.

(VD) Visual Designer

طراح بصری؛ به طور کلی طراحی دیداری یا همان گرافیک یعنی روش استفاده از عناصر بصری مانند رنگ، تصاویر و سمبل‌ها، برای انتقال پیام به کاربر.

(CS) Content Strategist

استراتژیست محتوا؛ این گروه می‌توانند پیچیده‌ترین موضوعات را به ساده‌ترین شکل قابل فهم کنند. یک استراتژیست محتوا به کسب و کارها کمک می‌کند تا محتوا را توسعه دهند و مدیریت کنند تا سرنخ تولید کنند و اهداف بازاریابی محتوایی خود را برآورده کنند .کارکرد اصلی این کار توسعه استراتژی محتوا بر اساس اهداف تجاری شرکت یا مشتری و نیازهای مشتری یا کاربر نهایی است.

(FED) Front-end Developer

توسعه دهنده فرانت؛ یک توسعه دهنده Front-End شخصی است که دانش کدنویسی یا برنامه نویسی دارد و رابط کاربری طراحی شده را به تبدیل به کد میکند.طراحان نیازی به دانستن برنامه نویسی ندارند و صرفا دانش کمی از کد نویسی میتواند تعامل تیم محصول با تیم فنی را بهتر کند.

در نظر داشته باشید که در ایران به دلیل شرایط اقتصادی، معمولا از همان طراحان همه‌فن حریف که آگاهی از تمام حوزه های تجربه کاربر دارند یا به اصطلاح طراح یوایکس استقبال بیشتری میشود ولی اگر به یکی از این حوزه‌ها علاقه زیادی دارید یپشنهاد میکنیم به صورت تخصصی آن‌را دنبال کنید چرا که شرکت‌های بزرگ در ایران و خارج از ایران همواره به دنبال طراحان متخصص هستند.