یوایکس ریسرچ Ux research چیست؟ راهنمای جامع

طراح تجربه کاربر، محصولاتی رو می‌سازه که نیازها و خواسته‌های کاربرا رو در نظر می‌گیره. اما چطور می‌تونیم بفهمیم این نیازها و خواسته‌ها چی هستن؟ آیا فرض کردن راجع به کاربرا کافیه؟ جواب نه!

فرضیه‌ها تا وقتی که با داده‌ها پشتیبانی نشن، فقط فرضیه هستن. تنها راه ساختن محصولاتی که کاربرا دوست دارن، اینه که حدس و گمان رو کنار بذاریم و به جای اون از داده‌های پژوهش شده استفاده کنیم. اگه تحقیق تجربه کاربر یا UX Research خوب انجام بشه، مثل یه نقشه راهه که بهت کمک می‌کنه تا محصولی بسازی که کاربرا عاشقش بشن.

یوایکس ریسرچ چیست؟

ساختن یه محصول بدون اینکه به فکر کاربراش باشی، مثل اینه که وسط یه جنگل کورکورانه تیراندازی کنی! کلی وقت و هزینه الکی خرج می‌کنی ولی به هیچی نمی‌رسی.

یه راه حل ساده برای این مشکل، تحقیق در مورد تجربه کاربری هست. اینجوری می‌تونی بفهمی که کاربرا از محصولت چی می‌خوان، چه دردسری حین کار با محصولت دارن و چطور باهاش راحت‌ترن. با این اطلاعات می‌تونی محصولی بسازی که دقیقا به دردشون بخوره.

از اونجایی تو هر مرحله از ساخت محصول، کلی تصمیم مهم باید بگیری، تحقیق تجربه کاربر یا UX Research بهت کمک می‌کنه تا با استفاده از اطلاعات درست بهترین تصمیم‌ها رو بگیری. این اطلاعات رو می‌تونی با روش‌های مختلفی مثل مصاحبه با کاربرا، نظرسنجی و… جمع کنی.

اولین قدم اینه که بفهمی کاربرا به چی نیاز دارن و دنبال چی هستن. بعدش باید محصولت رو بسازی و ببینی که آیا کاربرا واقعا ازش خوششون میاد یا نه. حتی اگه مشکلی تو محصولت پیش اومد، می‌تونی با تحقیق UX ریشه‌ی مشکل رو پیدا کنی و حلش کنی.

مثلا اگه دیدی خیلی از کاربرا از یه صفحه وبسایتمون زود خارج می‌شن، می‌تونیم با تحقیق بفهمیم که چرا این اتفاق می‌افته و چه جوری باید این مشکل رو حل کنیم.

مزایای تحقیق UX

کمک به تصمیم‌گیری: چه ویژگی‌هایی رو باید برجسته کنیم؟ طراحی ناوبری باید چطور باشه؟ محصولمون باید هم برای اندروید و هم برای iOS طراحی بشه؟ جواب دادن به این سوالات با حدس زدن یا یه سرچ سریع ممکنه، اما هیچ چیزی دقیق‌تر از داده‌های تحقیق UX نیست.

از بین بردن تعصبات: توسعه یه محصول از دست خیلی از افراد و تیم‌ها می‌گذره که هر کدوم باورها و نظرات خودشون رو دارن. با تحقیق UX، داده‌هایی برای پشتیبانی از تصمیماتتون دارید و راحت‌تر می‌تونید هر استدلالی که صد درصد عینی نیست رو حذف کنید.

امکان تست‌های قابلیت استفاده: می‌تونید هر چیزی رو از طرح‌های اولیه تا نمونه‌های پیشرفته با کاربرا تست کنید و بازخوردشون رو قبل از توسعه‌ی نسخه نهایی محصول جمع‌آوری کنید تا در وقت و هزینه صرفه‌جویی کنید.

کمک به شناسایی راه‌حل‌ها: تحقیق UX می‌تونه راه خوبی برای پیدا کردن راه‌حل برای مشکلات محصولتون باشه. این می‌تونه هر چیزی از نرخ بالای خروج از سایت تا نرخ پایین تبدیل باشه.

تقویت تلاش‌های بازاریابی: از اونجایی که تحقیق UX از ابتدای فرآیند طراحی محصول نیازها، اهداف و رفتارهای کاربرا رو مشخص می‌کنه، شناسایی نحوه‌ی هدف‌گیری این کاربرا در تلاش‌های بازاریابی راحت‌تر میشه.

برای کی تحقیق UX انجام می‌شه؟

برای ساختن یه استراتژی تحقیق UX موفق، باید بدونی که تحقیقت روی چه کسانی تاثیر می‌ذاره. این افراد رو می‌تونیم به سه دسته تقسیم کنیم:

لیدرهای تیم‌‌ها: افرادی که تیم‌هایی رو رهبری می‌کنن که تحت تاثیر تحقیق قرار می‌گیرن. مثلا مدیر طراحی ممکنه بخواد از امکان‌پذیر بودن یه جریان کاربری جدید مطمئن بشه یا یه مهندس ارشد ممکنه بخواد یه نمونه اولیه جدید رو تست کنه.

اجراکنندگان: افرادی که چیزهایی رو که از طریق تحقیق یاد می‌گیری، می‌سازن. مثلا یه مهندس جوان که یه ویژگی رو می‌سازه یا یه طراح محصول که بر اساس یافته‌های تحقیق، طرح‌های جدید می‌سازه.

مدیران ارشد: مدیران ارشدی که قدرت تأیید یا متوقف کردن تحقیق رو دارن. احتمالا اطلاعات زیادی در مورد جهت‌گیری شرکت و میزان پولی که می‌خوان خرج کنن، دارن.

 چی رو باید تحقیق کنیم؟

• موضوع تحقیقت بستگی به هدفت داره که می‌تونه شامل این موارد باشه:
• بهبود یه فرآیند یا گردش کار
• درک بهتر عادات خرید مشتریان
• ارزیابی مفاهیم
• تست قابلیت استفاده
• اصلاح یه ارزش پیشنهادی

کی باید تحقیق کنیم؟

استراتژی تحقیق تجربه کاربر یا همون یوایکس ریسرچ باید با برنامه‌ی توسعه‌ی محصولت هماهنگ باشه. یه قانون خوب اینه که همیشه زود و به‌موقع تحقیق کنی. چون رفع یه مشکل بعد از ساخت محصول خیلی گرون‌تر از رفعش قبل از ساخت محصوله.

تست‌هایی که باید انجام بدی به مرحله‌ی توسعه‌ی محصولت بستگی داره:

مرحله‌ی کشف: تو این مرحله باید بازار محصولت و کاربرای احتمالی رو بشناسی. می‌تونی از روش‌هایی مثل مصاحبه‌های عمیق، مطالعه‌ی روزانه‌ی کاربرا، مردم‌نگاری، مطالعات میدانی و گروه‌های کانونی استفاده کنی.

مرحله‌ی اعتبارسنجی و تست: تو این مرحله معمولا یه نمونه اولیه برای تست کردن داری. هدفت اینه که بفهمی طرحی که زدی  برای کاربرا کار می‌کنه یا نه. روش‌های اصلی برای تست این مرحله شامل تست‌های قابلیت استفاده کیفی، تست درختی، تست کلیک اول، تحلیل وظیفه، تست A/B و تست دسترسی‌پذیریه.

بعد از راه‌اندازی: بعد از اینکه محصولت رو راه‌اندازی کردی، مهمه که تحقیق رو ادامه بدی تا مطمئن شی که راه‌حلی که ارائه دادی هنوز جواب می‌ده. می‌تونی از نظرسنجی یا تحلیل‌های خود محصول برای پیگیری استفاده کنی.

انتخاب یه روش تحقیق UX

انتخاب روش درست برای تحقیق UX خیلی مهمه. اگه روش اشتباه رو انتخاب کنید، هم وقتتون تلف می‌شه هم پولتون، بدون اینکه چیز بدردبخوری یاد بگیرید.

برای انتخاب روش مناسب، اول ببینید چی از کاربرهاتون می‌دونید و چی می‌خواید بدونید. اینطوری می‌فهمید چه نوع اطلاعاتی به دردتون می‌خوره. مثلاً، اگه می‌خواید بدونید مردم چی فکر می‌کنن، باید از روش‌های نگرشی استفاده کنید. اما اگه می‌خواید ببینید واقعاً چیکار می‌کنن، روش‌های رفتاری به دردتون می‌خوره. اگه دنبال جواب سوال “چرا” هستید، روش‌های کیفی خوبن، ولی اگه می‌خواید بدونید “چی”، “چند تا” یا “چقدر”، باید سراغ روش‌های کمی برید.

یه چیزای دیگه هم هست که موقع انتخاب روش تحقیق باید بهشون دقت کنید: اینکه محصول چطور استفاده می‌شه، الان تو کدوم مرحله از ساختش هستیم و چقدر امکانات داریم.

سازماندهی تحقیقات UX

تحقیقات UX به جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها ختم میشه، هر چقدر این کار منظم‌تر باشه، فهمیدن این اطلاعات آسون‌تر میشه. درست کردن یه سیستم برای سازماندهی تحقیقاتتون می‌تونه به شما و تیمتون کمک کنه تا پیدا کردن، دسترسی، به اشتراک گذاشتن و نتیجه‌گیری از داده‌ها آسون‌تر بشه.

یه روش سازمانیِ همه‌پسند و ثابت که بتونید برای ثبت داده‌هاتون استفاده کنید وجود نداره. رمز انتخاب روش درست برای شما، اینه که مشخص کنید چه کسی به تحقیقات شما دسترسی خواهد داشت، چند وقت یه بار و برای چه اهدافی.

تحلیل تحقیقات یوایکس

انجام تحقیق UX فقط به خاطر خود تحقیق UX هیچ وقت ایده‌ی خوبی نیست. هدف اصلی به دست آوردن یافته‌های ارزشمنده، مرتب کردنشون، تحلیلشون و در نهایت تولید اطلاعاتی که می‌تونه تو فرایند توسعه اعمال بشه.

یکی از بزرگترین اشتباهاتی که متخصصین UX ممکنه مرتکب بشن، رسیدن به نتیجه‌گیری‌های عجولانه بر اساس داده‌های خام و آماری و عمل کردن بدون بررسی مناسبه. تحلیل داده به دیدن تصویر بزرگتر، تصمیم‌گیری‌های معنادارتر و در نتیجه صرفه‌جویی در هزینه و زمان کمک می‌کنه. محققان UX به جای تمرکز روی اعداد تصادفی یا نقل قول‌های کاربران، باید دنبال جوابی برای این باشن که چرا کاربرها یه جور خاص رفتار می‌کنن یا فکر می‌کنن.

برای مثال، اگه تحقیق کاربر شما نشون بده که ۸۰٪ از کاربرها دکمه‌ی “اشتراک” شما رو نادیده می‌گیرن، سعی کنید بفهمید چرا این اتفاق می‌افته. شاید به جای طراحی مجدد دکمه، مجبور باشید جای اون رو تغییر بدید یا درباره‌ی مزایایی که از طریق اشتراکتون به کاربرها ارائه میدید، تجدید نظر کنید. به طور کلی تحلیل دقیق داده به تیم‌ها کمک می‌کنه مشکلات کاربرها رو به وضوح بفهمن و تصمیمات منطقی‌تری بگیرن.

برگزاری جلسات جمع‌بندی

یه جلسه جمع‌بندی، یه جلسه‌ی کوتاهه با تیم یا مشتری‌هاتون که توش درباره‌ی تحقیقی که تازه انجام شده، بحث و تبادل نظر می‌کنید. این جلسات معمولاً بلافاصله بعد از تست‌ها برگزار میشن، وقتی که هنوز حافظه‌ی ناظرها تازه‌ست و معمولاً حدود ۳۰ دقیقه تا یه ساعت طول می‌کشن.

جلسات جمع‌بندی یه راه عالی برای این موارد هستن:

• وادار کردن تیم به تعامل با همدیگه و تشویق به همکاری.
• فکر کردن فوری به چیزی که تو طول جلسه اتفاق افتاده.
• کمک به اعضای تیم برای پردازش و فهم اطلاعات کلیدی برای ادامه‌ی کار روی یه پروژه.
• دادن فرصت به تیم برای ارائه بازخوردشون درباره‌ی تحقیق و پیشنهاد ایده‌هایی برای بهبود.
• جدا کردن اطلاعات به دست اومده از تحقیق به دو دسته: مواردی که فوراً قابل اجرا هستن و مسائل بزرگتر.
• ساده کردن فرایند تحقیق با بحث درباره‌ی اطلاعات مهم در طول چرخه‌ی عمر پروژه، که باعث میشه جلسات جمع‌بندی نهایی کوتاه‌تر و مؤثرتر باشن.

گزارش‌دهی تحقیقات UX

نوشتن گزارش‌هایی که مخاطب رو در نظر بگیرن، یافته‌های تحقیق رو مختصر نگه دارن و اطلاعات قابل اجرا ارائه بدن، برای همه‌ی ذینفعان یه پروژه مفید خواهد بود.

واضح‌ترین هدف یه گزارش تحقیق، رسوندن یافته‌های تلاش‌های تحقیقاتیتون به ذینفعان و پیشنهاد یه مسیر عملیه. این یه توجیه نوشتاری برای زمان، تلاش و منابعیه که برای یه مشکل تحقیق صرف شده و نتیجه‌ای که ازش به دست اومده. همچنین می‌تونه به عنوان یه سنگ بنا برای مطالعات آینده عمل کنه و هر زمانی میشه بهش مراجعه کرد.

نکته‌ی مهم! از استفاده از اصطلاحات فنی تو گزارش تحقیق UX خودداری کنید. باید حتی برای افرادی که تخصص UXR ندارن هم قابل فهم باشه.

مستنداتی که باید در انتها تحویل دهیم

خب، فرض کن یه تحقیق درباره تجربه کاربری (UX) انجام دادیم. آخرش یه سری چیزا تحویل کارفرما می‌دیم که نشون بده چی فهمیدیم و چی پیشنهاد می‌کنیم. اینا چیا هستن؟

یه گزارش کامل:

مثل یه انشا می‌مونه که توش همه چی رو توضیح دادیم. از هدف تحقیق بگیر تا روش‌هایی که استفاده کردیم، چیزایی که فهمیدیم، تحلیل داده‌ها و پیشنهادهای آخر. این گزارش باید خیلی ساده و روون باشه که کارفرما قشنگ متوجه بشه. توش از نمودار و جدول و عکس هم استفاده می‌کنیم که جذاب‌تر بشه.

یه سری آدم خیالی به اسم پرسونا:

اینا در واقع نماینده گروه‌های مختلف کاربرها هستن. مثلاً یه پرسونا ممکنه یه خانم جوون باشه که خیلی به تکنولوژی علاقه داره، یکی دیگه یه آقای مسن که زیاد با گوشی کار نمی‌کنه. برای هر کدوم یه سری اطلاعات می‌نویسیم، مثل سن، شغل، علایق، نیازها و مشکلاتی که دارن. اینجوری کارفرما می‌تونه بفهمه داره برای کی طراحی می‌کنه.

یه سری داستان به اسم سناریو:

اینا نشون می‌دن که کاربرها چطوری با محصول یا خدمات ما کار می‌کنن. مثلاً یه سناریو ممکنه این باشه که یه نفر چطوری یه بلیط هواپیما رو از سایت ما می‌خره. اینجوری کارفرما می‌تونه ببینه که کاربر تو هر مرحله چی کار می‌کنه و ممکنه کجا به مشکل بخوره.

یه نقشه راه برای کاربر:

این نقشه نشون می‌ده که کاربر از اول تا آخر چطوری با محصول ما در ارتباطه. مثلا از وقتی که وارد سایت می‌شه تا وقتی که خریدش رو تموم می‌کنه. تو این نقشه، احساسات و انتظارات کاربر تو هر مرحله هم مشخص می‌شه. اینجوری می‌تونیم جاهایی که می‌شه تجربه کاربر رو بهتر کرد پیدا کنیم.

گزارش تست کاربردپذیری:

اگه از کاربرها خواستیم که با محصول ما کار کنن و ما دیدیم که کجاها مشکل دارن، یه گزارش از این تست‌ها می‌نویسیم. توش می‌گیم که کاربرها کجاها گیر کردن و چطوری می‌شه اون مشکلات رو حل کرد. ممکنه از فیلم و عکس تست‌ها هم استفاده کنیم.

یه سری پیشنهاد برای طراحی:

بر اساس چیزایی که تو تحقیق فهمیدیم، یه سری پیشنهاد برای بهتر کردن طراحی محصول می‌دیم. مثلاً ممکنه بگیم که دکمه‌ها باید یه جای دیگه باشن، یا رنگ‌ها باید عوض بشن، یا یه قابلیت جدید اضافه بشه.

جمع بندی

تحقیق تجربه کاربری (UX Research) مثل یه راهنمای درست و حسابی می‌مونه که بهمون نشون می‌ده چطور محصولی بسازیم که کاربرا عاشقش بشن و راحت باهاش کار کنن. به جای اینکه فقط حدس بزنیم چی خوبه و چی بد، با این تحقیق میریم سراغ خودِ کاربرا و ازشون می‌پرسیم دقیقاً چی می‌خوان، چطوری راحت‌ترن و چه مشکلاتی دارن. اینجوری دیگه شانسی و سلیقه‌ای کار نمی‌کنیم و خیالمون راحته که محصولمون واقعاً به دردشون می‌خوره. فایده‌های دیگه‌اش هم اینه که تصمیم‌گیری‌هامون دقیق‌تر و درست‌تر می‌شه، دیگه کسی نمی‌تونه نظر الکی بده، قبل از اینکه محصول رو تموم کنیم می‌تونیم تستش کنیم و ببینیم کجاها مشکل داره، راحت‌تر می‌تونیم مشکلات محصول رو پیدا و حل کنیم و در نهایت، می‌تونیم خیلی بهتر برای محصولمون بازاریابی کنیم. خلاصه اینکه، این تحقیق تو همه مراحل ساخت محصول، از اولش که می‌خوایم بفهمیم اصلاً چی بسازیم تا وقتی که محصول تموم شده و داریم بازاریابیش می‌کنیم، بهمون کمک می‌کنه یه محصول عالی و کاربردی بسازیم.