تحقیق کیفی در طراحی تجربه کاربری؛ معرفی 10 روش اصلی

تحقیق کیفی یه ابزار قدرتمنده که بهت کمک می‌کنه تا بفهمی کاربرا چطور فکر می‌کنن، چه احساسی دارن و چرا رفتار خاصی رو از خودشون نشون می‌دن. با استفاده از این روش‌ها، می‌تونی محصولاتی طراحی کنی که واقعاً نیاز کاربران رو برطرف می‌کنه.

واسه فهمیدن رفتار و نیازهای کاربرا، فقط به اعداد و ارقام نیاز نداریم. خیلی وقتا باید از روش‌های دیگه هم استفاده کنیم. مثلاً چرا کاربرا اینجوری رفتار می‌کنن؟ چطور محصولمون رو می‌بینن؟ انگیزه‌شون چیه و چه مشکلاتی دارن؟ اینجور سوال‌ها رو نمی‌شه فقط با اعداد جواب داد.

برای جواب دادن به این سوالا، از روش‌های کیفی تحقیق تجربه کاربر یا UX Research استفاده می‌کنیم. تو این روش‌ها، از کاربرا می‌خوایم که نظراتشون رو به صورت متن، داستان، یا توصیف بیان کنن. در پایین چندتا از بهترین روش های انجام تحقیقات کیفی (Qualitative UX Research Methods) رو با توضیحات کامل براتون نوشتیم.

تحلیل رقبا

تحلیل رقبا یه روش خوب برای فهمیدن جایگاه رقبات تو بازاره. با این کار می‌تونی راه‌هایی پیدا کنی که محصولت از رقبات بهتر باشه. این کار شامل جمع‌آوری اطلاعاتی مثل جمعیت هدف، ویژگی‌های محصول، سبک طراحی، زبان استفاده شده تو محتوا و طراحی بصری محصول رقباست.

با تحلیل رقبا می‌تونی:

• وضعیت بازار رو بهتر بشناسی: بفهمی چه نوع کاربرانی تو بازار هدف وجود دارن.
• شکاف‌های بازار رو پیدا کنی: ببینی کجاها فرصت‌هایی برای ورود محصولت وجود داره.
• مزیت‌های رقابتی محصولت رو مشخص کنی: بفهمی چه چیزی محصولتو از رقبا متمایز می‌کنه.
• نقاط قوت و ضعف استراتژی‌های برندینگ، بازاریابی و UX خودت رو بررسی کنی: ببینی کجاها خوب عمل کردی و کجاها نیاز به بهبود داری.
• از آخرین روندها و نوآوری‌های صنعت باخبر باشی: خودت رو با آخرین تغییرات بازار هماهنگ کنی.

نکته حرفه‌ای: حتما هم رقبای مستقیم و هم غیرمستقیم (محصولاتی که با محصولت فرق دارن ولی نیاز کاربر یکسانی رو برآورده می‌کنن) رو تو تحلیل خودت در نظر بگیر.

بررسی محتوا

بررسی محتوا یه روش مفیده که بهت کمک می‌کنه تا کیفیت و کارایی محتوای محصولت رو ارزیابی کنی. با این روش می‌تونی بفهمی کدوم قسمت‌های محتوات خوب عمل می‌کنه و کدوم قسمت‌ها نیاز به بهبود داره.

چطور یک بررسی محتوا انجام بدیم؟

1. فهرست‌بندی محتوا: اول باید همه محتواهای محصولت رو شناسایی کنی. این شامل صفحات محصول، مقالات، پست‌های وبلاگ و هر نوع محتوای دیگه‌ست.
2. ارزیابی محتوا: بعد از فهرست‌بندی، باید محتوات رو بر اساس معیارهایی مثل خوانایی، پیدا شدن، دسترسی‌پذیری و فهم‌پذیری ارزیابی کنی.
3. شناسایی مشکلات: اگه متوجه شدی که بخشی از محتوات با استانداردهای تعیین شده همخوانی نداره، باید مشکلات رو شناسایی کنی.
4. پیشنهاد راه حل: با استفاده از داده‌ها، می‌تونی راهکارهایی برای رفع مشکلات ارائه بدی. مثلاً اگه بعد از آپدیت جدید، تعداد زیادی از کاربرا محصول رو حذف کردن، می‌تونی با بررسی محتوا بفهمی مشکل کجاست و اون رو برطرف کنی.

با انجام بررسی محتوا، می‌تونی اطمینان حاصل کنی که محتوای محصولت با نیازها و انتظارات کاربرا همخوانی داره و به بهبود تجربه کاربری کمک می‌کنه.

مرتب‌سازی کارت

مرتب‌سازی کارت یه روشیه که بهت کمک می‌کنه بفهمی کاربرا چطور اطلاعات رو دسته‌بندی می‌کنن. تو این روش، به کاربرا کارت‌هایی با موضوعات مختلف داده می‌شه و ازشون خواسته می‌شه که اون‌ها رو به گروه‌های منطقی تقسیم کنن.

این روش خیلی خوبه وقتی می‌خوای معماری اطلاعات محصولت رو طراحی کنی. مثلاً اگه یه سایت فروش مبلی هستی، می‌تونی از کاربرا بخوای که کارت‌های مختلف مربوط به انواع مبلمان رو به گروه‌هایی مثل “مبلمان اتاق خواب”، “مبلمان پذیرایی”، و غیره تقسیم کنن.

انواع مرتب‌سازی کارت:

• مرتب‌سازی بسته: تو این روش، شما دسته‌ها رو از قبل تعیین می‌کنی و از کاربرا می‌خوای که کارت‌ها رو تو این دسته‌ها قرار بدن. این روش خوبه وقتی می‌خوای بفهمی کاربران چطور اطلاعات رو تو دسته‌های از پیش تعیین شده جای می‌دهند.
• مرتب‌سازی باز: تو این روش، کاربرا خودشون دسته‌ها رو تعریف می‌کنن و کارت‌ها رو به اون دسته‌ها اختصاص می‌دن. این روش برای ارزیابی معماری اطلاعات موجود و پیدا کردن مشکلات و ابهامات خوبه.
• مرتب‌سازی ترکیبی: این روش ترکیبی از دو روش قبلیه. تو این روش، هم دسته‌های از پیش تعیین شده و هم دسته‌های تعریف شده توسط کاربر وجود داره.

نکات مهم:

• تعداد کارت‌ها و شرکت‌کنندگان رو بهینه انتخاب کن.
• به شرکت‌کنندگان توضیح واضحی در مورد هدف مطالعه بده.
• از روش‌های آنلاین یا آفلاین برای انجام مرتب‌سازی کارت استفاده کن.

با استفاده از مرتب‌سازی کارت، می‌تونی طراحی اطلاعاتی ایجاد کنی که با نیازها و انتظارات کاربرا همسو باشه.

مشاهده مشارکتی

مشاهده مشارکتی یه روش تحقیقه که تو اون پژوهشگر به دنیای واقعی کاربرا می‌ره و اون‌ها رو در حال انجام کارهای روزمره‌شون مشاهده می‌کنه. این روش بهت کمک می‌کنه تا رفتارها، عادات و نیازهای پنهان کاربرا رو بهتر بفهمی.

قبل از انجام مطالعه‌ی مشاهده مشارکتی، از خودت این سوال‌ها رو بپرس:

• هدف مطالعه چیه؟ می‌خوای به چه سوالاتی جواب بدی؟
• چه کسی رو می‌خوای مطالعه کنی و کجا؟ باید مجوزهای لازم رو از افراد درگیر بگیری.
• مطالعه چقدر طول می‌کشه؟ مدت زمان مطالعه به عمق مطالعه، اندازه و تنوع مخاطب هدف و زمان و بودجه‌ای که داری بستگی داره.
• چطور داده‌ها رو ثبت می‌کنی؟ می‌خوای یادداشت‌برداری کنی یا اتفاقات رو به صورت صوتی یا تصویری ضبط کنی؟ یا اگه وقت کمی داری، می‌تونی مشاهده مشارکتی رو با مطالعات روزانه ترکیب کنی و از خودگزارش‌های شرکت‌کنندگان استفاده کنی.
• چه نوع مشاهده‌ای انجام می‌دی؟ مشاهده مستقیم شامل مشاهده‌ی غیرفعال شرکت‌کنندگانه. مشارکت فعال شامل گفتگو با شرکت‌کنندگان و انجام پرسشگری متنی از طریق مصاحبه‌های کوتاه بعد از مشاهده آن‌ها برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد رفتارهایشون هست.

با استفاده از مشاهده مشارکتی، می‌تونی بینش‌های عمیقی در مورد نیازها، رفتارها و عادت‌های کاربرا کسب کنی.

پرسشگری متنی

پرسشگری متنی یه روش تحقیقه که بهت کمک می‌کنه تا بفهمی کاربرا چطور با سیستم‌های پیچیده تعامل دارن. تو این روش، پژوهشگر کاربرا رو در حین انجام کاری مشاهده می‌کنه و سوالاتی می‌پرسه تا بیشتر در مورد تصمیمات و رفتارهاشون بفهمه.

مثال: یک پژوهشگر می‌تونه کاربری رو در حال خرید آنلاین مشاهده کنه و بعد ازش بپرسه که چرا محصول خاصی رو انتخاب کرده یا چرا اون رو از سبد خریدش حذف کرده.

چرا از پرسشگری متنی استفاده می‌کنیم؟

• فهمیدن چگونگی انجام وظایف پیچیده: این روش بهت کمک می‌کنه بفهمی کاربرا چطور با فرآیندهای پیچیده کنار میان.
• شناسایی موانع و مشکلات: می‌تونی مشکلات و موانعی رو که کاربرا باهاشون مواجهن، شناسایی کنی.
• درک دلایل پشت تصمیم‌گیری‌های کاربرا: می‌تونی بفهمی چرا کاربرا تصمیمات خاصی می‌گیرن.

نکته: پرسشگری متنی برای کارهای ساده مثل طراحی فرم ثبت نام یا بازطراحی صفحه محصول خیلی مناسب نیست. این روش بیشتر برای کارهای پیچیده و تصمیم‌گیری‌های مهم کاربره. با استفاده از داده‌های حاصل از پرسشگری متنی، می‌تونی نیازها و شخصیت‌های کاربر رو بهتر بشناسی و پایه و اساس ویژگی‌ها، معماری و استراتژی محتوای محصولت رو بنا کنی.

مطالعات روزانه

مطالعات روزانه نوعی از تحقیق کیفی هست که بهت کمک می‌کنه تا رفتار و نگرش کاربرا رو در طول زمان درک کنی. تو این روش، از کاربرا خواسته می‌شه که به صورت روزانه درباره فعالیت‌ها و احساساتشون یادداشت‌برداری کنن.

مثال: یه شرکت تولید اپلیکیشن ورزشی از کاربرا می‌خواد که هر روز درباره فعالیت‌هاشون و استفاده از اپلیکیشن یادداشت‌برداری کنن.

چرا از مطالعات روزانه استفاده می‌کنیم؟

• درک تغییرات رفتار: می‌تونی بفهمی چطور رفتار و نگرش کاربرا با گذشت زمان تغییر می‌کنه.
• شناسایی الگوهای رفتاری: می‌تونی الگوهای تکرارشونده در رفتار کاربرا رو شناسایی کنی.
• جمع‌آوری داده‌های کیفی: می‌تونی داده‌های کیفی عمیقی در مورد تجربیات کاربرا جمع‌آوری کنی.

مراحل انجام مطالعات روزانه:

1. تعریف اهداف: مشخص کن که می‌خوای چه اطلاعاتی رو از کاربرا جمع‌آوری کنی.
2. طراحی دفترچه یادداشت: دفترچه یادداشت رو طوری طراحی کن که ساده و قابل فهم باشه و سوالات واضحی رو مطرح کنه.
3. توزیع دفترچه‌ها: دفترچه‌ها رو به شرکت‌کنندگان توزیع کن و بهشون توضیح بده که چطور باید ازشون استفاده کنن.
4. جمع‌آوری دفترچه‌ها: بعد از پایان دوره مطالعه، دفترچه‌ها رو جمع‌آوری کن.
5. تحلیل داده‌ها: داده‌ها رو تحلیل کن و بینش‌های لازم رو استخراج کن.

با استفاده از مطالعات روزانه، می‌تونی درک عمیقی از نیازها، اهداف و رفتارهای کاربرا کسب کنی.

ارزیابی سنجشی

ارزیابی سنجشی روشی هست که برای ارزیابی قابلیت استفاده یک محصول به کار می‌ره. تو این روش، متخصصان UX محصول رو با استفاده از قوانین و اصول طراحی ارزیابی می‌کنن.

فرق ارزیابی سنجشی با تست قابلیت استفاده چیه؟

• تست قابلیت استفاده: کاربرا رو در حین استفاده از محصول مشاهده می‌کنیم.
• ارزیابی سنجشی: متخصصان UX محصول رو بررسی می‌کنن.

مراحل ارزیابی سنجشی:

1. انتخاب سنجه‌ها: تصمیم بگیر که می‌خوای محصول رو با چه سنجه‌هایی ارزیابی کنی.
2. انتخاب ارزیابان: گروهی از متخصصان UX رو برای انجام ارزیابی انتخاب کن.
3. انجام ارزیابی: از ارزیابان بخواه که محصول رو بررسی کنن و مشکلات احتمالی رو شناسایی و رتبه‌بندی کنن.
4. مقایسه نتایج: نتایج ارزیابی هر یک از ارزیابان رو با هم مقایسه کن.
5. اولویت‌بندی مشکلات: مشکلات شناسایی شده رو بر اساس شدت و اهمیتشون اولویت‌بندی کن.
6. پیاده‌سازی راه حل‌ها: با تیم طراحی همکاری کن تا راه حل‌های مناسب برای رفع مشکلات شناسایی شده، پیاده‌سازی بشه.

با استفاده از ارزیابی سنجشی، می‌تونی مشکلات قابلیت استفاده محصولت رو شناسایی کنی و تجربه کاربری رو بهبود بدی.

طراحی مشارکتی

طراحی مشارکتی روشی هست که کاربران رو به طور فعال در فرآیند طراحی محصول دخیل می‌کنه. هدف این روش، درک بهتر نیازها و اهداف کاربراست.

چرا از طراحی مشارکتی استفاده می‌کنیم؟

• درک بهتر نیازهای کاربر: با مشارکت مستقیم کاربرا، می‌تونیم نیازها و خواسته‌های واقعی‌شون رو بهتر درک کنیم.
• افزایش پذیرش محصول: وقتی کاربرا در فرآیند طراحی مشارکت دارن، بیشتر با محصول ارتباط برقرار می‌کنن و احتمال پذیرشش بیشتر می‌شه.
• ایجاد محصولات نوآورانه: با همکاری با کاربرا، می‌تونیم به ایده‌های خلاقانه و نوآورانه برسیم.

مثال‌های تمرین‌های طراحی مشارکتی:

• کلاژ همدلی: از کاربرا بخواهیم که با استفاده از تصاویر و نوشته‌ها، ارتباطشون با محصول رو به تصویر بکشن.
• نقشه ذهنی: از کاربرا بخواهیم که اهداف و نیازهاشون رو به صورت بصری ترسیم کنن.
• بازی نقش: از کاربرا بخواهیم که نقش‌های مختلف رو بازی کنن و مشکلات و راه حل‌ها رو به صورت عملی نمایش بدن.
• جلسات طوفان فکری گروهی: با کاربرا به صورت گروهی ایده پردازی کنین و راه حل‌های خلاقانه پیدا کنین.

با استفاده از طراحی مشارکتی، می‌تونی محصولاتی طراحی کنی که واقعاً نیاز کاربرا رو برآورده می‌کنه و تجربه کاربری بهتری رو فراهم می‌کنه.

مصاحبه‌های عمیق

مصاحبه‌های عمیق یه روش تحقیق انعطاف‌پذیره که بهت کمک می‌کنه تا با کاربرا به صورت تک‌به‌یک صحبت کنی و درک عمیق‌تری از تجربیات، باورها و انگیزه‌هایشون کسب کنی.

انواع مصاحبه‌های عمیق:

• ساختارمند: سوالات از قبل تعیین شده‌اند و مصاحبه‌گر به ترتیب از آن‌ها می‌پرسد.
• غیرساختارمند: مصاحبه آزادانه پیش می‌ره و سوالات بر اساس جریان مکالمه مطرح می‌شن.
• نیمه‌ساختارمند: ترکیبی از دو روش قبلیه. برخی سوالات از قبل تعیین شده‌اند و برخی دیگر در حین مصاحبه مطرح می‌شن.

چرا از مصاحبه‌های عمیق استفاده می‌کنیم؟

• فهمیدن دلایل رفتارها: می‌تونی بفهمی چرا کاربرا به شیوه خاصی رفتار می‌کنن.
• شناسایی نیازهای پنهان: می‌تونی نیازهایی رو که کاربرا خودشون ازشون آگاه نیستن، شناسایی کنی.
• توسعه پرسوناهای کاربر: می‌تونی شخصیت‌های کاربری دقیق‌تری ایجاد کنی.
• بهبود محصول: می‌تونی بازخورد مستقیم کاربرا رو دریافت کنی و محصولت رو بهبود بدی.

نکات مهم:

• فضای آرام: محیط مصاحبه باید آرام و بدون مزاحمت باشه.
• پرسش‌های باز: از سوالات باز استفاده کن تا کاربرا بتونن آزادانه صحبت کنن.
• گوش فعال: به دقت به صحبت‌های کاربر گوش کن و از سوال‌های پیگیری استفاده کن.
• ثبت دقیق: یادداشت‌برداری یا ضبط مصاحبه رو فراموش نکن.

با استفاده از مصاحبه‌های عمیق، می‌تونی بینش‌های ارزشمندی کسب کنی و محصولاتی طراحی کنی که واقعاً نیاز کاربرا رو برآورده می‌کنه.

تست قابلیت استفاده

تست قابلیت استفاده یه روش تحقیقه که بهت کمک می‌کنه بفهمی محصولت چقدر راحت قابل استفاده‌ست. تو این روش، از کاربرا می‌خوای که کارهایی رو با محصول انجام بدن و در حین انجام کارهاشون، رفتار و نظراتشون رو مشاهده می‌کنی.

مثال‌هایی از کارهایی که از کاربرا می‌خوای انجام بدن:

• خرید محصول
• رفع پیام خطا
• پیدا کردن اطلاعات خاص

با تست قابلیت استفاده می‌تونی:

• علایق و ترجیحات کاربرا رو بفهمی.
• مشکلات استفاده از محصول رو شناسایی کنی.
• راه حل‌های پیشنهادی کاربرا رو بشنوی.
• محصولت رو بهبود بدی.

انواع روش‌های انجام تست قابلیت استفاده:

• تست معتدل: یه مجری در طول جلسه حضور داره و به کاربرا راهنمایی می‌کنه.
• تست بدون مجری: کاربرا بدون حضور مجری، تست رو انجام می‌دن.
• تست آزمایشگاهی: تست در محیط آزمایشگاه انجام می‌شه.
• تست از راه دور: تست از طریق تلفن یا اینترنت انجام می‌شه.
• تست چریکی: تست در محیط طبیعی کاربر انجام می‌شه.

با استفاده از تست قابلیت استفاده، می‌تونی اطمینان حاصل کنی که محصولت برای کاربرا قابل استفاده و دوست‌داشتنیه.